مفهوم ریسک
قبل از اینکه بخواهیم آیتم‌های مربوط به ریسک را توضیح دهیم ابتدا با معنی و مفهوم ریسک آشنا شویم.
در یک تعریف خیلی ساده و عامیانه، اگر بخواهیم کاری را انجام دهیم، درصد احتمال اینکه آن کار نتیجه ندهد را ریسک تعریف می‌کنیم.
اما اگر بخواهیم تعریف ریسک از زبان اشخاص مختلف که در کتب مختلف آورده شده است را بیان کنیم، می‌توانیم بگوییم که ریسک زیان بالقوه سرمایه‌گذاری است که البته قابل محاسبه است.
گالیتز ریسک را هرگونه نوسانات در هرگونه عایدی می‌داند.
مطابق با تعریف مذکور تغییرات احتمالی آینده برای یک شاخص خاص ، چه مثبت و چه منفی، ما را با ریسک مواجه می‌کند.
از نگاه گلیپ ریسک هر پدیده‌ای است که بتواند نتیجه حاصل از آنچه که سرمایه‌گذار انتظار دارد را منحرف کند.
بنابراین برای تعریف ریسک می‌توانیم دو دیدگاه را ارائه کنیم:
- دیدگاه اول ریسک به عنوان هرگونه نوسانات احتمالی، بازدهی اقتصادی در آینده
- دیدگاه دوم ریسک به عنوان نوسانات احتمالی منفی بازدهی اقتصادی در آینده.
آقای هری مارکویتز دانشمند آمریکایی اولین کسی بود که در سال 1952 مقوله‌ی ریسک را کمی کرد.
آقای مارکویتز ریسک را انحراف معیار چند دوره‌ای یک متغییر تعریف کرد.
بر این اساس به عنوان مثال ریسک نرخ ارز در طول سالهای 1384 تا 1394 عبارت بود از انحراف معیار نرخ ارز در طول این سالها.
او اعتقاد داشت که تصمیم‌های مالی بر اساس ریسک و بازده انجام میشود.
یعنی در یک سطح مشخصی از یک بازده کمترین ریسک و در یک سطح مشخصی از یک ریسک بیشترین بازده را می‌تواند نصیب سرمایه گذار کند.
با اینکه تعاریف بسیار زیادی از ریسک ارائه شده است، میشود ادعا کرد که همه‌ی تعاریف برای موقعیتهایی ارائه شدند که سه عامل مشترک در آنها مشاهده میشود.
- اولین مورد عمل یا اقدام که بیش از یک نتیجه را به همراه داشته باشد.
- دومین مورد تا زمان ملموس شدن نتایج از حصول هیچ یک از آنها آگاهی قطعی در دست نباشد.
- مورد آخر، حداقل یکی از نتایج ممکن الوقوع می‌تواند پیامدهای نامطلوبی را به همراه داشته باشد.
ریسک تورم
اولین ریسکی که خدمت شما توضیح می‌دهیم، ریسک تورم است.
همانطور که می‌دانید، تورم اصولاً باعث افزایش سطح عمومی قیمت‌ها میشود و موجب میشود بهای تمام شده‌ی کلیه نهادهای یک شرکت را افزایش دهد که در نهایت سطح عملکرد شرکت را می‌تواند تحت تأثیر خودش قرار بدهد.
به عبارت دیگر می‌توانیم بگوییم:
تورم به معنی کاهش قدرت دارایی‌های مالی نسبت به دارایی‌های حقیقی است.
ریسک تورم، ریسک کاهش ارزش اصل و فرع سرمایه به دلیل کاهش قدرت خرید پول است.
به طوری که سرمایه گذار با پرداخت اصل و فرع سرمایه خود، کالا و خدمات کمتری را می‌تواند خریداری کند.
یعنی قدرت خرید کم میشود.
این نوع ریسک یعنی ریسک تورم یا ریسک نوسان نرخ بهره‌ی مرتبط است.
چرا که نرخ بهره معمولاً در اثر افزایش تورم، افزایش پیدا می‌کند.
به ریسک تغییرات سطح عمومی قیمت‌ها، ریسک قدرت خرید نیز گفته میشود.
ریسک سرمایه‌گذاری مجدد
دومین آیتمی که برای ریسک می‌خواهیم توضیح بدهیم ریسک سرمایه‌گذاری مجدد است.
یکی از ریسک‌های مرتبط با سرمایه‌گذاری به خصوص در بورس اوراق بهادار با درآمدهای میان‌دوره‌ای ، ریسک سرمایه گذاری مجدد جریانات میان‌دوره‌ای است.
به عبارت دیگر این ریسک مربوط به دارایی‌های مالی است ک بیش از یک جریان نقدی دارند.
بازدهی این گونه سرمایه‌گذاری‌ها به نحوه‌ی سرمایه‌گذاری مجدد در جریانات نقدی که در طول دوره سرمایه‌گذاری دریافت میشود بستگی دارد.
بنابراین با این تعریف، اوراق بدون سود و اوراق خزانه‌ی دولتی و اوراق خزانه‌ی بدون سود عاری از این نوع ریسک می‌باشند.
اما در ادامه می‌پردازیم به دو نوع ریسک بسیار مهم در رابطه با سرمایه‌گذاری و بورس که شاید در منابع مختلف آنها را شنیده باشید.
- ریسک سیستماتیک
- ریسک غیرسیستماتیک
ریسک غیرسیستماتیک
ریسک غیرسیستماتیک که اصطلاحاً به آن ریسک کاهش پذیر هم می‌گویند، ریسکی منحصر به اوراق بهادار خاصی است و به عواملی مثل ریسک تجاری و ریسک مالی و ریسک نقدینگی بستگی دارد.
این نوع ریسک را می‌توانیم با ایجاد سبد سرمایه‌گذاری و تنوع کاهش دهیم.
یعنی اختیار این ریسک در دست سرمایه‌گذار است و می‌تواند با مدیریت درست این ریسک را به کنترل خودش دربیاورد.
ریسک سیستماتیک
اما دومین ریسک، ریسک سیستماتیک است که اصلاحاً به آن کاهش ناپذیر هم می‌گویند.
سرمایه گذاران می‌توانند با تشکیل سبد سرمایه گذاری قسمتی از ریسک کلی را که به بازار ربطی ندارد کاهش دهند.
آن قسمتی از ریسک که باقی می‌ماند غیر قابل کاهش و ریسک مربوط به خود بازار است.
اگر بازار سهام به سرعت رشد کند یا افت داشته باشد، بیشتر سهام در کل بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
این تغییرات بدون توجه به رفتار یک سرمایه‌گذار خاص رخ می‌دهد و برای کلیه سرمایه‌گذاران بحران ساز است.
اگر بخواهیم مثال بیشتری در رابطه با ریسک سیستماتیک بزنیم، یک سری عوامل دیگری را می‌توانیم به این مثال‌های قبلی اضافه کنیم، مانند
جنگ ، عوامل اقتصادی، سیل و زلزله ، بحران های سیاسی و امثال اینها که اختیار اینها در دست سرمایه‌گذار نیست و نمی‌تواند آنها را کنترل کند.
تهیه شده در مرجع آموزش بورس و بازارهای مالی – آموزش صفر تا هزار بورس www.abcBourse.ir
کانال تلگرامی مرجع آموزش بورس – t.me/abcBourse_ir
